علوم پایه (علوم محض یا علوم بنیادی)، یک شاخه علمی می باشد که هدف آن بهبود تئوری های علمی برای درک بهتر یا پیش بینی پدیده های طبیعی می باشد. در مقابل، علوم کاربردی از تئوریهای علمی برای توسعه فناوری استفاده می کند تا پدیده های طبیعی را تغییر داده یا در آنها مداخله کند. علوم پایه به منزله یک پشتیبان در نوآوریهای علوم کاربردی محسوب می¬گردد.
علوم پایه دانش بنیادی در دنیا را به پیش می برد. این شاخه از علم منبع بیشتر ایده های جدید علمی می باشد و بر روی خلق، رد و اثبات تئوریهایی که پدیده های مورد مشاهده را توضیح می دهند، تمرکز دارد.
علوم پایه نظرات، اصول و تئوری های جدیدی را تولید میکند که ممکن است بلافاصله مورد استفاده قرار نگیرند، اما با این حال پایه و اساس پیشرفت و توسعه در رشته های مختلف علمی را شکل میدهند. برای مثال کامپیوترهای کنونی بدون پژوهش هایی که در ریاضیات محض طی قرون گذشته انجام شده بود و در آن زمان هیچ کاربرد عملی شناخته شده ای نداشتند، امکان وجود نداشت. علوم پایه به ندرت به صورت مستقیم در حل مسائل روزمره افراد کمک میکند، با این اوصاف راه های جدید فکر کردن برای پیدا کردن راه حل های بالقوه برای مسائل آینده را شبیه سازی میکند.
اصولا علوم پایه به رشته های علمی مانند ریاضیات، فیزیک، زیست شناسی و شیمی اشاره می کند. دلیل اصلی نامگذاری این علوم تحت عنوان علوم پایه این است که با مطالعه این علوم درک بهتری از پدیده های طبیعی بدست می آوریم. این علوم با اکتشاف و آگاهی وقایع جهان ما را قادر میسازند تا پدیده های موجود را بهتر درک کنیم. برای مثال گیاه شناسی به ما می آموزد که گیاهان چگونه رشد میکنند، چگونه غذا را سنتز می کنند، چرا برگشان به رنگ سبز میباشد و … . فیزیک به ما می آموزد که چرا اجسام سقوط میکنند، چه اشیائی از خود نور متشعشع میکنند و … . ریاضیات به ما می آموزد که اعداد چه هستند و چگونه محاسبه میگردند، معادلات چه هستند و چگونه حل میگردند. بیشتر این مسائل کاربرد مستقیمی در زندگی ما ندارند.